Cooruminacja… Same, Same But Different

Cooruminacja: o co w tym chodzi?

Cooruminacja to odmiana ruminacji, tyle że dzieje się „w duecie”. W klasycznej ruminacji wszystko odbywa się wewnątrz jednej osoby: myśli wracają, analiza zapętla się, napięcie rośnie, a żadna odpowiedź się nie pojawia. To zamknięty, samotny proces.

W cooruminacji ten sam mechanizm przenosi się na relację. Druga osoba — często z dobrymi intencjami — wchodzi w to samo pole emocjonalne i zaczyna razem z nami przeżuwać temat. Rozmowa krąży w kółko, potwierdzenia i pytania podbijają napięcie, a chwilowa ulga („ktoś mnie rozumie”) szybko zamienia się w gorszy nastrój. Badania pokazują, że cooruminacja tak samo jak ruminacja indywidualna sprzyja pogłębieniu lęku, smutku i poczucia bezradności.

Czy każda trudna myśl to ruminacja?

Nie. Trudne myśli są normalne — można się martwić, analizować, zastanawiać, przeżywać. Ruminacja zaczyna się dopiero wtedy, gdy myśl nie prowadzi do żadnego wniosku, nie daje ulgi, a mimo to wraca w tej samej formie. Zdrowa refleksja jest elastyczna: pojawia się, przynosi zrozumienie i znika. Ruminacja jest jak zapętlona ścieżka w słuchawkach — ta sama melodia odtwarzana bez końca, niezależnie od tego, czy masz na nią ochotę.

To ważne rozróżnienie, bo wiele osób myśli, że „ma słabą psychikę”, gdy w rzeczywistości nie chodzi o ilość myślenia, tylko o jego strukturę. Ruminacja to myślenie w miejscu — intensywne, ale nieskuteczne.

Dlaczego ruminacje tak męczą?

Ludzki mózg może wykonywać wiele rzeczy naraz, ale tylko wtedy, gdy są automatyczne. Świadome myślenie działa inaczej — jest jednowątkowe. Potrafimy przetwarzać tylko jeden strumień myśli w danym momencie. Kiedy próbujemy robić dwie rzeczy wymagające uwagi, mózg nie prowadzi ich równolegle; jedynie przeskakuje między nimi, i to z dużym kosztem.

Ruminacja zajmuje cały ten „kanał poznawczy”. Jeśli umysł przez długi czas miele ten sam temat, bardzo trudno jest równocześnie działać, planować, odpoczywać czy po prostu być obecnym. To właśnie dlatego ruminacja przypomina komputerowy proces w tle, który po cichu zużywa większość zasobów — i nagle wszystko inne działa wolniej.

Neurobiologia ruminacji

To, że ruminacja męczy, nie jest metaforą. To biologiczny fakt. U dorosłego człowieka mózg waży średnio 1.3–1.4 kg, co stanowi zaledwie około 2% masy ciała (źródło: Human Brain – Wikipedia). Mimo to zużywa aż 20–25% energii całego organizmu, nawet wtedy, gdy nic nie robisz (źródło: BrainFacts.org).

Oznacza to, że intensywne analizowanie pochłania realną energię metaboliczną. Ruminacja podnosi aktywność sieci DMN (Default Mode Network), która odpowiada za myślenie o sobie, analizowanie, wspominanie. U osób ruminujących sieć ta jest nadaktywna i trudniej się wycisza. Jednocześnie zwiększa się aktywność ciała migdałowatego, odpowiedzialnego za reakcje lękowe, a obniża aktywność kory przedczołowej, która odpowiada za logiczne myślenie i podejmowanie decyzji. W praktyce to jak jednoczesne naciśnięcie gazu i hamulca: emocje przyspieszają, racjonalność spowalnia.

Nic dziwnego, że po kilku godzinach ruminowania człowiek czuje się, jakby przebiegł mentalny maraton — siedząc na kanapie.

Dlaczego osoby ruminujące czują się wyczerpane?

Bo ruminacja zużywa zasoby tak intensywnie, jak trudne zadanie poznawcze. Tyle że bez żadnego efektu. Jeśli mózg przez pół dnia zajmuje się powracającą myślą, to energia, która mogłaby pójść na działanie, odpoczynek czy koncentrację, zostaje przepalona na „mielenie w miejscu”.

Dlatego osoby zmagające się z lękiem lub depresyjnością często mówią, że nie mają energii na zwykłe czynności. To nie słaba wola. To wyczerpany układ nerwowy, który od godzin zajmuje się jednym wątkiem i nie ma z czego finansować reszty funkcji.

Więcej o tym mechanizmie: Ruminacje: czym są i jak działa błędne koło myśli